ಸೌತೆಕಾಯಿ ಯಾವುದಕ್ಕೂ ಸೈ

ಇಂಗು,ತೆಂಗು ಇದ್ದರೆ ಮಂಗನೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅಡುಗೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಅನ್ನುವ ಮಾತು ಪ್ರತೀತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ತರಕಾರಿ ಇದ್ದರೂ ಅದರ ಯಾವ ಭಾಗವನ್ನೂ ಎಸೆಯದೆ  ರುಚಿಕರವಾದ ತರಹೇವಾರಿ ಪದಾರ್ಥ ತಯಾರಿಸಬಹುದು.  ಅಂತಹ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ತರಕಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೌತೆಕಾಯಿ ಸೇರಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡದವರ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಇದು ಸೌತೆಕಾಯಿ ಅಥವಾ ಒಡ್ಡುಸೌತೆ. ಆದರೆ ರಾಜ್ಯದ ಉಳಿದೆಡೆ ಇದಕ್ಕೆ ಮಂಗಳೂರು ಸೌತೆಕಾಯಿ ಅಥವಾ ಸಾಂಬಾರು ಸೌತೆಕಾಯಿ ಅನ್ನುವರು. ಮಗೆಕಾಯಿ ಅನ್ನುವ ಒಂದು ಸೌತೆಕಾಯಿ ಉತ್ತರಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿರುವ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ತಳಿ ಎಂದು ಓದಿ ಬಲ್ಲೆ. ಸೌತೆಕಾಯಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಪ್ರಿಯವಾದ ತರಕಾರಿ ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಅಡುಗೆಗೂ ಸೈ. ಅದರಲ್ಲೂ ದೊಡ್ಡ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸದೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅವಿಲು ತಯಾರಿಸುವಾಗಲೂ ಸೌತೆ ಇರಲೇಬೇಕು. ತೊಂಡೆಕಾಯಿ ಅಥವಾ ಅಲಸಂಡೆಗಳ ಜೊತೆ ಸೇರಿಸಿದರೂ ಇದರ ರುಚಿ ದ್ವಿಗುಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಆರೋಗ್ಯಕರ ತರಕಾರಿಯಾದ ಸೌತೆ ಎಲ್ಲಾ ವಿಧದ ಅಡುಗೆಗಳಿಗೂ ಹೇಳಿ ಮಾಡಿಸಿದ ತರಕಾರಿ. ದಿಢೀರ್ ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ ಮಾಡಲೂ ಸೌತೆಕಾಯಿ ಬೇಕೇ ಬೇಕು.

ನಾಲ್ಕು ಜನರಿರುವ ಸಣ್ಣ ಕುಟುಂಬದ “ಸೌತೆ ಸ್ಪೆಷಲ್ ದಿನ” ಹೀಗೂ ಮಾಡಬಹುದು.  ಬೆಳಗ್ಗಿನ ತಿಂಡಿಗೆ ಸೌತೆಕಾಯಿ ಹಾಕಿದ ದೋಸೆ. ನೆನೆಸಿದ ಬೆಳ್ತಿಗೆ ಅಕ್ಕಿ ಜೊತೆ ತೆಳುವಾಗಿ ಹಚ್ಚಿದ ಸೌತೆಯ ಹೋಳುಗಳು, ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ತುರಿ ಸೇರಿಸಿ ಮಿಕ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ರುಬ್ಬಿದರಾಯಿತು. ದೋಸೆ ಹಿಟ್ಟನ್ನು, ನೀರುದೋಸೆ ಹೊಯ್ಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾದ ಕಾವಲಿ ಮೇಲೆ ಹಾಕಿದಾಗ ಮೃದುವಾದ, ತೆಳುವಾದ ಸೌತೆಕಾಯಿ ದೋಸೆ ಸಿದ್ಧ (ಸೌತೆಕಾಯಿ ಸಿಹಿ ಕಡುಬು ಕೂಡಾ ಮಾಡುವರು). ಮಧ್ಯಾಹ್ಞದ ಅಡುಗೆಗೆ ಮಿಕ್ಕ ಸೌತೆ ಸಾಕು. ಸೌತೆಕಾಯಿಯ ಹೋಳುಗಳಿಂದ ಸಾಂಬಾರ್(ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಸಹಿತ/ರಹಿತ-) ಅಥವಾ ಮಜ್ಜಿಗೆಹುಳಿ ಅಥವಾ ಪಲ್ಯ ತಯಾರಿಸಿದರೆ ಇನ್ನುಳಿದಿದ್ದು ಅದರ ಸಿಪ್ಪೆ ಮತ್ತು ಬೀಜಸಹಿತ ತಿರುಳು (ಬೊಂಡು).

ಯಾವುದನ್ನೂ ಬಿಸಾಡಬೇಕಿಲ್ಲ. ಸಿಪ್ಪೆಯ ಚಟ್ನಿ/ಪಲ್ಯ, ತಿರುಳಿನ ತಂಬುಳಿ, ಬೀಜದ ತಂಬುಳಿ ಅಥವಾ ಸಾರು. ಚಟ್ನಿ ಎರಡು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಒಂದು ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಸೌತೆಯ ಸಿಪ್ಪೆ, ಓಮದ ಕಾಳುಗಳು, ಒಳ್ಳೆಮೆಣಸಿನ ಕಾಳುಗಳು (ಕರಿಮೆಣಸು), ಬೇಕಾದಷ್ಟು ಹುಣಸೆ ಹುಳಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬೇಯಿಸಿ, ಆರಿದ ನಂತರ ಸಲ್ಪ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ತುರಿಯೊಡನೆ ರುಬ್ಬಿ, ರುಚಿಗೆ ತಕ್ಕಷ್ಟು ಉಪ್ಪು ಬೆರೆಸಿ, ಒಗ್ಗರಣೆ ಕೊಟ್ಟರಾಯಿತು. ಇನ್ನೊಂದು ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹುರಿದುಕೊಂಡ ಉದ್ದಿನಬೇಳೆ, ಇಂಗು ಹಾಗೂ ಕೆಂಪುಮೆಣಸು ಜೊತೆ ಬೇಯಿಸಿದ ಸಿಪ್ಪೆ, ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ತುರಿ, ಬೇಕಾದಷ್ಟು ಹುಣಸೆ ಹುಳಿ ಇವುಗಳನ್ನು ರುಬ್ಬಿ, ರುಚಿಗೆ ತಕ್ಕಷ್ಟು ಉಪ್ಪು ಬೆರೆಸಿ, ಒಗ್ಗರಣೆ ಕೊಟ್ಟರಾಯಿತು. ಚಟ್ನಿ ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಸೌತೆಸಿಪ್ಪೆ ಚೂರಾಗಿ ಕತ್ತರಿಸಿ ಅದನ್ನು ಬಿಲ್ಲೆಯಂತೆ ಕತ್ತರಿಸಿದ ಹಲಸಿನ ಬೀಜದ ಜೊತೆ ಬೇಯಿಸಿ ಪಲ್ಯ ತಯಾರಿಸಬಹುದು.

ಸ್ವಲ್ಪ ಬೊಂಡನ್ನು ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ತುರಿ ಜೊತೆ ರುಬ್ಬಿಕೊಂಡು, ಆ ಮಿಶ್ರಣಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಜ್ಜಿಗೆಹುಳಿ ಸೇರಿಸಿ, ರುಚಿಗೆ ತಕ್ಕಷ್ಟು ಉಪ್ಪು ಸೇರಿಸಿದ ಬಳಿಕ ಒಗ್ಗರಣೆ ಕೊಟ್ಟರೆ ಬೊಂಡು ತಂಬುಳಿ ಸಿದ್ಧ.  ಸೌತೆಬೀಜದ ತಂಬುಳಿ/ಸಾರು ಬಹಳ ರುಚಿ. ತಿರುಳಿನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದ ಬೀಜಗಳನ್ನು ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ತುರಿ ಜೊತೆ ರುಬ್ಬಿ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಹಾಲು ತೆಗೆಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದ ಹಾಲಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹುಳಿಮಜ್ಜಿಗೆ ,ಉಪ್ಪು ಹಾಕಿ ಒಗ್ಗರಣೆ ಕೊಟ್ಟರೆ ತಂಬುಳಿ ಸಿದ್ಧ. ತಂಬುಳಿ ಬೇಡವೆಂದರೆ ಮೇಲಿನ ರೀತಿ ತೆಗೆದ ಹಾಲಿಗೆ ಹುಳಿಮಜ್ಜಿಗೆ, ಉಪ್ಪು(ಬೇಕಾದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಬೆಲ್ಲ),  ಹಸಿಮೆಣಸು, ಜಜ್ಜಿದ ಶುಂಠಿ, ಕೊತ್ತಂಬರಿ ಸೊಪ್ಪು ಹಾಕಿ ಕುದಿಸಬೇಕು, ಕುದಿದ ನಂತರ ಕರಿಬೇವಿನ ಸೊಪ್ಪು ಹಾಕಬೇಕು. ಒಗ್ಗರಣೆಗೆ ಸಾಸಿವೆ, ಉದ್ದಿನಬೇಳೆ ಜೊತೆಗೆ, ಬಾಳಕದ ಮೆಣಸಿನ ಚೂರುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಬೇಕು.

ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೌತೆಕಾಯಿ ಬೀಜ ಮೊಳಕೆಯೊಡೆಯುವುದು, ಗಿಡಹುಟ್ಟಿ, ಬಳ್ಳಿಯಾಗಿ ಹೂ ಬಿಟ್ಟು ಕಾಯಿಗಳು ಮೂಡಿ ಬೆಳೆಯುವ ಎಲ್ಲಾ ಹಂತಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಸಂಭ್ರಮಿಸಿದ ದಿನಗಳು ನೆನಪಾಗುತ್ತಿವೆ.   ಸೌತೆಯ ಎಳೆಗಿಡಗಳನ್ನು ಹರಿವೆ ಸೊಪ್ಪಿನಂತೆ ಬಳಸಿ ಮಾಡಿದ ಸಾಸುವೆಯ (ರುಬ್ಬುವಾಗ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ತುರಿ, ಒಣಮೆಣಸಿನ ಕಾಯಿ ಜೊತೆ ಸಾಸಿವೆ ಕಾಳುಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು) ರುಚಿ ಈಗ ನೆನಪು ಮಾತ್ರ. ಮಳೆಗಾಲಕ್ಕಿರಲಿ ಅಂತ ಬಿದಿರಿನ ಗಳ ಕಟ್ಟಿ ಸೌತೆಕಾಯಿಗಳನ್ನು ನೇತುಹಾಕುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅತಿ ದಾಹವಾದಾಗ, ಹಣ್ಣಾದ ಸೌತೆಕಾಯಿಯನ್ನು ಎರಡು ಭಾಗ ಮಾಡಿ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಹೆರೆದ ಹಾಗೆ ಹೆರೆದು, ಅದಕ್ಕೆ ಬೆಲ್ಲದ ಹುಡಿ ಮಿಶ್ರ ಮಾಡಿ ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದದ್ದು ನೆನಪಿದೆ. ದಾಹ ನಿವಾರಣೆಯೂ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು ಅಲ್ಲದೆ ದೇಹ ತಂಪಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿರುವಂತೆ, ಸೌತೆಯ ವಿವಿಧ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಬರೆದಿರುವೆನು. ನಿಮಗೆ ಗೊತ್ತಿರುವ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುವಿರಿ ಅಲ್ಲವೇ?

-ಡಾ.ಕೃಷ್ಣಪ್ರಭಾ, ಎಂ.ಮಂಗಳೂರು

+20